Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu Trung ương. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Tham dự Hội nghị tại điểm cầu trực tuyến tỉnh Lào Cai có các đồng chí: Đồng chí Trịnh Xuân Trường - Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, đồng chí Trần Huy Tuấn - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đồng chủ trì hội nghị; tham dự có lãnh đạo các sở, ban, ngành có liên quan, đơn vị có liên quan.

Theo Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, nước ta có 53 dân tộc thiểu số với dân số trên 14,4 triệu người, cư trú trên địa bàn chiếm khoảng 3/4 diện tích tự nhiên của cả nước. Sau sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, cả nước có khoảng 1.516 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn 32 tỉnh, thành phố.

Trên 137.000 tỷ đồng thực hiện Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025

Tiếp nối các chính sách, chương trình trước đó của Đảng, Nhà nước, năm 2019 và 2020, Quốc hội có các nghị phê duyệt Đề án tổng thể và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Ngay sau đó Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025. Theo các Nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ, tổng mức vốn để thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025 là trên 137 ngàn tỷ đồng.

Chương trình của Chính phủ gồm 10 dự án về: Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết; phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững; phát triển kinh tế - xã hội mô hình bộ đội gắn với dân; đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống; phát triển giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp; chăm sóc sức khỏe nhân dân; thực hiện bình đẳng giới và các vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em; đầu tư phát triển nhóm dân tộc thiểu số rất ít người và nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn; truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Chương trình đã hỗ trợ đất ở cho 10.549 hộ, nhà ở cho 42.567 hộ, hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất cho 13.387 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 54.899 hộ, hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 479.358 hộ; đầu tư xây dựng 809 công trình nước sinh hoạt tập trung. Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết cho 25.056 hộ; các địa phương đã triển khai hỗ trợ khoán bảo vệ 1.478.962 ha diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, tương đương 323.769 hộ được hỗ trợ; triển khai 403 dự án hỗ trợ phương thức sản xuất theo chuỗi giá trị, với tổng giá trị lên tới 306 tỷ đồng; triển khai hỗ trợ 383 dự án, mô hình chăn nuôi, trồng trọt với 36.654 hộ tham gia.

Chương trình triển khai hỗ trợ đầu tư 6.018 công trình giao thông nông thôn; nhựa hóa, bê tông hóa hoặc cứng hóa 8.673 km đường giao thông; đầu tư 442 công trình cung cấp điện, 90 trạm chuyển tiếp phát thanh xã, 1.787 nhà sinh hoạt cộng đồng; cải tạo, sửa chữa 183 trạm y tế xã; hỗ trợ trang thiết bị 118 trạm y tế xã; 225 trạm y tế xã và 629 công trình trường, lớp học đạt chuẩn; hỗ trợ 1.901 mô hình đào tạo nghề với 115.575 người lao động tham gia; 5.385 người lao động được hỗ trợ tham gia khóa đào tạo bồi dưỡng kỹ năng nghề, ngoại ngữ và các thủ tục đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; 37.718 người lao động được hỗ trợ giới thiệu, tư vấn về đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; 8.424 cán bộ làm công tác đưa người lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài và tuyên truyền viên cơ sở ở các cấp.

Tại điểm cầu trực tuyến tỉnh Lào Cai: Đ/c Trịnh Xuân Trường - Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh, đ/c Trần Huy Tuấn - Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh đồng chủ trì hội nghị

Sau 5 năm thực hiện chương trình, có 6 nhóm nhiệm vụ cơ bản đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra. Trong đó, mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt bình quân 3,4%, vượt dự kiến chương trình là 3,2%; thu nhập bình quân của người đạt bình quân 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020; nhóm mục tiêu về giáo dục, lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện đạt bình quân 54,8, vượt mục tiêu chương trình là 50%; bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; tăng cường công tác y tế để đồng bào được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, tiếp tục khống chế, tiến tới loại bỏ dịch bệnh…

Tuy nhiên có 3 nhóm mục tiêu chưa đạt về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã, thôn đặc biệt khó khăn, trong đó tỷ lệ trường, lớp học được xây dựng kiên cố mới đạt 94,6%, đồng bào được xem truyền hình đạt 97%, đồng bào được nghe đài phát thanh đạt 98,3%; nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào…

Đại diện các bộ, ngành, các địa phương và người dân thụ hưởng chương trình cũng nêu bật thực tế quá trình thực hiện và kiến nghị thời gian tới tập trung vào các vấn đề khó khăn nhất hiện nay như: điều kiện hạ tầng xã hội, chất lượng nguồn nhân lực, tiếp cận dịch vụ và tỷ lệ hộ nghèo... Đồng thời đề xuất tập trung đổi mới cơ bản về cách làm, theo đó, cấp nào, ai làm tốt nhất thì giao cho người đó; làm có trọng tâm, trọng điểm.

Đ/c Trần Huy Tuấn - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai phát biểu tham luận

Phát biểu tham luận tại hội nghị, đồng chí Trần Huy Tuấn - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đã chia sẻ kinh nghiệm trong công tác giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; kinh nghiệm tổ chức thực hiện đổi mới hoạt động, củng cố phát triển các trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú, trường phổ thông có học sinh ở bán trú trên địa bàn tỉnh Lào Cai thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025.

Qua 5 năm thực hiện, cơ bản các mục tiêu giai đoạn đạt và vượt kế hoạch trung ương giao, như: Giảm tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số bình quân 6,35%/năm, vượt mục tiêu Trung ương. Thu nhập bình quân đầu người vùng DTTS tăng trên 2 lần so với đầu kỳ, thu nhập bình quân vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt trên 33 triệu đồng/người/năm (đầu kỳ khoảng 14 triệu đồng/người/năm; mục tiêu phấn đấu gia đoạn 27,84 triệu đồng/người/năm). Hạ tầng thiết yếu được cải thiện: 100% xã có đường ô tô đến trung tâm; 99% số hộ được sử dụng điện; 93% số hộ có nước sinh hoạt hợp vệ sinh…

Đặc biệt ngoài sử dụng nguồn vốn các chương trình MTQG để hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo kết hợp với chính sách xoá nhà tạm, nhà dột nát do Thủ tướng phát động, hỗ trợ nhà ở cho người có công với cách mạng, thân nhân liệt sỹ và tỉnh Lào Cai còn thực hiện nhiệm vụ kép khắc phục thiệt hại nhà ở do hoàn lưu bão số 3 (Yagi), tỉnh Lào Cai đã hoàn thành mục tiêu xoá nhà tạm, nhà dột nát, nhà ở cho người có công trước 6 tháng, với 14.438 nhà. Trong đó tỉnh Lào Cai đã hoàn thành xây dựng, tái thiết ổn định dân cư 03 khu dân cư (Làng Nủ, xã Phúc Khánh; thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu; thôn Nậm Tông, xã Nậm Lúc) do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 (Yagi) trước hạn Thủ tướng Chính phủ giao 31/12/2024.

Tỉnh Lào Cai đề nghị Chính phủ sớm phê duyệt Chương trình giai đoạn 2026 - 2030; đồng thời chỉ đạo, ban hành các Nghị định, Thông tư, văn bản triển khai hướng dẫn đồng bộ để các địa phương chủ động triển khai ngay từ đầu nhiệm kỳ. Đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xây dựng nguyên tắc phân bổ kinh phí gắn với giao mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể để địa phương chủ động triển khai thực hiện.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-  2025 không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là tình cảm sâu sắc, "mệnh lệnh trái tim" . Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là tình cảm sâu sắc, "mệnh lệnh trái tim" đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, những nơi còn khó khăn về y tế, giáo dục, vệ sinh môi trường, hủ tục, sinh kế...Vì vậy, phải có cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, cả hệ thống chính trị phải có trách nhiệm. Do đó phải nhìn nhận nghiêm túc, thẳng thắn những việc đã làm được, những việc chưa làm được, kịp thời khắc phục, rút ra bài học kinh nghiệm để chỉ đạo tốt hơn nhằm mang lại cuộc sống tốt hơn người dân. 

Thủ tướng bày tỏ trăn trở khi cách làm 3 Chương trình mục tiêu Quốc gia thời gian qua còn rườm rà, manh mún, chia cắt, chưa thực sự có điểm nhấn. Thủ tướng Chính phủ đề nghị cần thay đổi cách thức tổ chức, phân cấp, phân quyền rõ nhiệm vụ của Trung ương, cấp tỉnh và cấp cơ sở. Theo đó, Trung ương đặt ra mục tiêu các chương trình, tỉnh lo phân bổ vốn và tổ chức thực hiện là cấp cơ sở. Phân cấp, phân quyền phải đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao khả năng thực thi và phân bổ theo mô hình. Thủ tướng đề nghị hoàn thiện thể chế để phát triển cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ưu tiên nguồn lực nhưng phải có trọng tâm, trọng điểm. Tập trung bố trí vốn, bố trí nguồn lực, chuyển giao công nghệ.

Đối với các tỉnh có sản phẩm tiêu biểu OCOP, Thủ tướng nêu rõ: Trước hết phải xây dựng được thương hiệu, có thương hiệu rồi thì phải có quy hoạch vùng trồng; phải làm bài bản, khoa học; đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Ở đây liên kết với doanh nghiệp để mang hàng hóa, vật tư vào phục vụ cho người dân, cho các hợp tác xã, từ đó mang hàng hóa các hợp tác xã, của người dân mang ra tiêu thụ thị trường. Hỗ trợ về vốn phải có ngân hàng. Cách tổ chức là phải liên kết với nhau, liên kết hộ gia đình với nhau thành hợp tác xã; hợp tác xã phát triển thành doanh nghiệp nhỏ, rồi doanh nghiệp nhỏ phát triển doanh nghiệp lớn".

Thủ tướng mong nhiệm kỳ tới, việc thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sẽ thực hiện tốt hơn, ưu tiên nguồn lực tập trung hơn, cách làm chuyên nghiệp hơn, hiệu quả hơn, đổi mới cách tổ chức, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó để lại cuộc sống tốt hơn cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Linh Vũ