Tích cực vào cuộc

Đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng là chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước nhằm giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, đồng thời  góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hội nhập quốc tế, xóa đói giảm nghèo... Cụ thể hóa chủ trương trên tỉnh Lào Cai đã ban hành Đề án về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020; 2020-2025, trong đó có Dự án thành phần giải quyết việc làm cho lao động, tăng cường triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ lao động tỉnh Lào Cai đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Nhằm trang bị kiến thức, hiểu biết về pháp luật cho lao động đi làm việc ở nước ngoài; công tác tuyên truyền, tư vấn thông tin luôn được Lào Cai chú trọng từ khâu tuyển chọn, đào tạo, giáo dục chính trị, tư tưởng cho người lao động tham gia đi làm việc ở nước ngoài; đẩy mạnh tuyên truyền về Luật xuất nhập cảnh… tới với nhân dân và người lao động bằng nhiều hình thức phong phú trên các phương tiện thông tin đại chúng; chức Hội chợ việc làm, hoạt động Sàn giao dịch việc làm và xuất khẩu lao động. Theo đó, giai đoạn 2012 -2022, toàn tỉnh đã tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho trên 2.000 lượt cán bộ cấp huyện, xã, thôn, bản, tổ dân phố. tuyên truyền tại các xã, thị trấn cho trên 10.000 lượt người lao động.

Đặc biệt, cuối tháng 8/2022, Sở Lao động – TBXH tỉnh đã phối hợp với Cục Quản lý lao động ngoài nước -Bộ Lao động – Thương binh và Xã Hội, Tổ chứ Lao động quốc tế (ILO) và Cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới (UN WOMEN) tổ chức khai trương Văn phòng thông tin, tư vấn và hỗ trợ cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài (gọi tắt là MRC) tại Lào Cai. Văn phòng đặt tại Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh Lào Cai. Việc Khai trương và đưa Văn phòng MRC đi vào hoạt động tại Lào Cai sẽ giúp cung cấp các thông tin, dịch vụ tư vấn và hỗ trợ kịp thời, chính xác, hiệu quả cho các đối tượng quan tâm đến lĩnh vực lao động ngoài nước.

Theo Sở Lao động – TBXH tỉnh, để người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng được thụ hưởng tối đa các chính sách hỗ trợ của Nhà nước; thời gian qua các ngành chức năng, các địa phương trong tỉnh đã hỗ trợ giúp người lao động hoàn thiện thủ tục hồ sơ xuất cảnh, như: cấp mới, cấp lại chứng minh nhân dân (nay là căn cước công dân), xác nhận lý lịch tư pháp, cấp hộ chiếu, visa cho người lao động; Ngân hàng chính sách xã hội từ cấp tỉnh tới cấp huyện đã hướng dẫn, tạo thuận lợi để người lao động được vay vốn đi lao động ở nước ngoài với lãi xuất ưu đãi theo quy định…

Theo thống kê của cơ quan chuyên ngành, giai đoạn 2016 đến tháng 4/2022, toàn tỉnh đã có 79 lao động được hỗ trợ với số tiền 316,4 triệu đồng từ nguồn ngân sách Trung ương và địa phương; đồng thời, có 290 lao động thuộc các huyện nghèo được Trung tâm Lao động ngoài nước và các doanh nghiệp thực hiện hỗ trợ trực tiếp. Bên cạnh đó, từ nguồn vốn Ngân hàng chính sách xã hội, toàn tỉnh đã có 652 lao động được vay với doanh số cho vay là 22.168 triệu đồng.

Mặc dù giai đoạn 2012- 2022, toàn tỉnh chỉ có gần 700 lao động đã xuất cảnh đi làm việc tại các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Ảrậpxêut …Song thực tế cho thấy Lào Cai có trên 182 km đường biên giới với nước bạn Trung Quốc; những năm qua, quan hệ hợp tác hữu nghị giữa tỉnh Lào Cai (Việt Nam) và tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) có nhiều bước phát triển mạnh mẽ, kim ngạch xuất nhập khẩu qua các năm không ngừng tăng lên. Việc làm ăn buôn bán khu vực có cửa khẩu lối mở có nhiều thuận lợi, thu hút được nhiều doanh nghiệp, người lao động tham gia. Đặc biệt, tại những thời điểm nông nhàn trước thời điểm dịch Covid-19 bùng phát, mỗi năm có hàng nghìn công dân xuất cảnh qua biên giới làm ăn, buôn bán, chủ yếu là lao động phổ thông, chưa qua đào tạo.

Để thực hiện có hiệu quả công tác quản lý lao động của địa phương qua biên giới làm việc, thời gian qua tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố tăng cường quản lý lao động qua biên giới làm việc. Kết quả, từ năm 2017-2019, đã đưa 1.051 lao động của địa phương sang làm việc theo hợp đồng tại Công ty Hữu hạn khoa học kỹ thuật Huệ Hồng tại huyện Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Với sự vào cuộc tích cực của hệ thống chính trị, thực tế cho thấy, mặc dù là tỉnh vùng cao, biên giới còn nhiều khó khăn; song nhận thức của nhân dân, người lao động về đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng ngày càng được nâng lên, người lao động đã chủ động tham gia; nhất là lao động ở các huyện nghèo, người dân tộc thiểu số. Qua đó, đã đem lại hiệu quả tích cực, góp phần thực hiện mục tiêu an sinh xã hội, xóa đói, giảm nghèo (người lao động đi làm việc ở nước ngoài có thu nhập tương đối ổn định, cao hơn so với việc làm cùng ngành nghề và trình độ ở trong nước, chẳng hạn tại thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,.. thu nhập từ 20 - 25 triệu đồng/người/tháng); nâng cao trình độ kỹ năng cho người lao động góp phần hội nhập quốc tế. Đặc biệt, kết quả hợp tác quản lý lao động qua biên giới đã mở ra hướng đi mới cho các tỉnh có đường biên giới; góp phần tăng cường hợp tác hữu nghị giữa tỉnh Lào Cai (Việt Nam) với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), đáp ứng nhu cầu việc làm, thu nhập của người lao động, đặc biệt lao động khu vực biên giới, người dân tộc thiểu số, góp phần bảo đảm an ninh, chính trị biên giới quốc gia.

Ra mắt Văn phòng thông tin, tư vấn và hỗ trợ cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài tại Trung tâm dịch vụ việc làm tỉnh Lào Cai

Vẫn còn những khó khăn

Từ thực tiễn về công tác đưa người lao động đi làm việc ở ngước ngoài theo hợp đồng trên địa bàn tỉnh Lào Cai trong những năm qua cho thấy vẫn còn có những khó khăn, vướng mắc gây ảnh hưởng không nhỏ đến công tác này. Cụ thể là, về mức trần tiền dịch vu thu từ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp động quy định tại Thông tư số 21/2021/TT-BLĐTBXH (đơn cử, thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc là 0,7 tháng tiền lương/mỗi 12 tháng hợp đồng và tối đa không quá 02 tháng tiền lương/hợp đồng từ 36 tháng trở lên); song trên thực tế chi phí này do các doanh nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài thu và có thể còn bị đẩy cao hơn so với mức quy định nêu trên, gây khó khăn cho người lao động, đặc biệt là các đối tượng chính sách.

Cơ chế hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng chưa phù hợp với thực tiễn, bởi người lao động phải xuất cảnh mới được hỗ trợ; trong khi đó nhiều lao động ở địa phương thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo đã đầu tư học nghề, ngoại ngữ, tham gia dự thi đi làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc,.. nhưng do tính cạnh tranh cao (thi tuyển trong toàn quốc) nên không đạt, gây khó khăn thêm cho gia đình và không khuyến khích để người lao động tham gia.

Cùng với đó, công tác quản lý các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài còn gặp khó khăn; hiện nay Lào Cai chưa có doanh nghiệp nào của địa phương mà chủ yếu là doanh nghiệp ngoài tỉnh đến thực hiện hoạt động này; do đó, cơ quan quản lý tại địa phương khó nắm rõ tình hình hoạt động cụ thể của các doanh nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài để có hướng dẫn, chấn chỉnh kịp thời để công tác này đạt hiệu quả cao hơn.

Hơn nữa, việc quản lý người lao động của địa phương tại nước ngoài gặp nhiều khó khăn bởi một số lao động ý thức kỷ luật chưa cao, vẫn còn tình trạng người lao động động hết hạn hợp đồng nhưng ở lại cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài (Hàn Quốc), cho dù chính cơ quan quản lý nhà nước đã cùng chính quyền địa phương vận động, tuyên truyền để người lao động trở về nước khi hết thời hạn hợp đồng làm việc.

Tiếp tục nâng cao hiệu quả

Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, nhu cầu tiếp nhận lao động của các nước rất lớn; là cơ hội để đẩy nhanh, nâng cao hiệu quả việc đưa người lao động và chuyên gia Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài nhằm giải quyết việc làm, tạo thu nhập, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Do đó, để nâng cao hiệu quả công tác đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trong thời gian tới, Lào Cai sẽ tập trung làm tốt những giải pháp sau:

Một là, Cấp ủy, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội các cấp trong tỉnh tiếp tục thực hiện các nội dung của Chỉ thị số 16-CT/TW ngày 08/5/2012 của Ban Bí thư khóa XI về tăng cường lãnh đạo của Đảng đối với công tác đưa người lao động và chuyên gia Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về lao động đi làm việc ở nước ngoài. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài, giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo; gắn chỉ tiêu đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội từ cấp xã, phường, thị trấn đến cấp huyện và tỉnh.

Hai là, Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật liên quan đến xuất cảnh, nhập cảnh để người công dân, nhất là người lao động biết và tự giác chấp hành. Phổ biến, thông tin kịp thời về thị trường lao động ở nước ngoài để người lao động nắm bắt và lựa chọn; các địa phương trong tỉnh cần tích cực chỉ đạo và phối hợp với các doanh nghiệp hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài tổ chức tuyển chọn, đào tạo, đưa lao động của địa phương đi làm việc ở nước ngoài bảo đảm chất lượng và hiệu quả. Triển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách nhà nước về hỗ trợ người lao động đi làm việc nước ngoài.

Ba là, Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong tỉnh cần chủ động phối hợp với các doanh nghiệp hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài tuyển chọn, đào tạo đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Đồng thời đấy mạnh công tác đào tạo nghề, ngoại ngữ, giáo dục định hướng, rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật, tác phong làm việc công nghiệp cho người lao động khi tham gia đi làm việc ở nước ngoài.  Trung tâm dịch vụ việc làm tỉnh cần tiếp tục đẩy mạnh hoạt động Sàn giao dịch việc làm, tổ chức tốt các hoạt động thông tin tư vấn việc làm, thông tin thị trường việc làm trong và ngoài nước, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tìm kiếm được việc làm trong nước và nước ngoài.

Bốn là, Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quản lý lao động qua biên giới với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) khi tình hình dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát tốt; tiếp tục triển khai thí điểm lao động của tỉnh qua biên giới làm việc tại doanh nghiệp Trung Quốc, bảo đảm chế độ người lao động theo quy định của pháp luật lao động ở mỗi quốc gia.  ưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài

Năm là, đề nghị cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu, xem xét tiếp tục đàm phán mở rộng thông tin thị trường lao động tại các nước phát triển để người lao động tiếp cận được đa dạng hơn. Mở rộng đối tượng cho vay vốn tại Ngân hàng Chính sách xã hội để đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài trong trường hợp người lao động không phải đối tượng chính sách theo quy định hiện hành. Cần ban hành quy định cụ thể, chặt chẽ đối với doanh nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài thực hiện đầy đủ các quy định của Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng./.