Đồng chí Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025, Tổ trưởng Tổ công tác về Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 chủ trì Hội nghị. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam, Tổ phó Tổ công tác đồng chủ trì Hội nghị. Dự tại điểm cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có lãnh đạo một số bộ, ban, ngành trung ương và các tỉnh, thành phố liên quan.

Tham dự tại điểm cầu tỉnh Lào Cai có đồng chí Hoàng Quốc Khánh, ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh; thành viên Ban Chỉ đạo các chương trình MTQG tỉnh; đại diện lãnh đạo Văn phòng Điều phối NTM tỉnh; lãnh đạo UBND các huyện, thị xã, thành phố phụ trách lĩnh vực.

Các đại biểu tham dự Hội nghị trực tuyến.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết những khó khăn, hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 của các địa phương, Chính phủ và các bộ, ban, ngành Trung ương đều đã nắm được. Do đó tại Hội nghị sơ kết hôm nay, đồng chí Bộ trưởng mong muốn các tỉnh, thành phố tập trung vào việc bàn bạc đưa ra các giải pháp hữu hiệu, những sáng kiến, mô hình mới để học tập, nhân rộng trên cả nước; tiếp tục phát huy những điều đã làm được, khắc phục những khó khăn, vướng mắc để việc triển khai chương trình MTQG xây dựng NTM đi vào chiều sâu, đảm bảo thực chất và bền vững hơn; nhận được sự đồng thuận, chung sức của cộng đồng.

Đồng chí Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì Hội nghị.

Theo Báo cáo tại Hội nghị, để quản lý, điều hành thực hiện Chương trình, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập duy nhất 01 Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành lập Tổ công tác về Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 và tiếp tục duy trì Văn phòng Điều phối NTM Trung ương. Ở địa phương, đến nay các tỉnh, thành phố đã hoàn thành việc kiện toàn, thành lập Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia cấp tỉnh. Một số tỉnh, thành phố thành lập Tổ công tác Chương trình MTQG xây dựng NTM giúp việc cho Ban Chỉ đạo cấp tỉnh. Đến nay, 50/63 tỉnh, thành phố đã kiện toàn Văn phòng Điều phối NTM cấp tỉnh; 09/63 tỉnh tiếp tục duy trì Văn phòng Điều phối NTM như giai đoạn 2016 - 2020; một số tỉnh còn lại đang hoàn thiện Đề án.

Tổng kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 của Chương trình MTQG xây dựng NTM là 32.050 tỷ đồng (30.000 tỷ đồng vốn trong nước và 2.050 tỷ đồng vốn nước ngoài) đã được Thủ tướng Chính phủ giao đầy đủ và cụ thể cho các địa phương để triển khai thực hiện. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phối hợp với Bộ Tài chính thông báo tổng mức vốn sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 5 năm giai đoạn 2021 - 2025 của Chương trình; thông báo mức vốn sự nghiệp năm 2024, năm 2025 cho các bộ, cơ quan trung ương và tỉnh, thành phố.

Cơ chế phân bổ vốn ngân sách trung ương của Chương trình theo hướng “Trung ương giao tổng mức, căn cứ điều kiện thực tế UBND cấp tỉnh xây dựng phương án cụ thể trình HĐND cùng cấp quyết định”. Đến nay, Chương trình MTQG xây dựng NTM có tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách trung ương cao nhất trong 03 chương trình MTQG. Lũy kế đến hết tháng 06/2023, các địa phương dự kiến giải ngân được khoảng 7.907/9.000 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2022 chuyển sang thực hiện năm 2023, đạt khoảng 88%. Đối với kế hoạch vốn đầu tư công giao thực hiện năm 2023, hết tháng 6/2023, cả nước giải ngân được khoảng 2.398/7.000 tỷ đồng vốn đầu tư công, đạt khoảng 34,3%.

Cả nước đã huy động được hơn 1,7 triệu tỷ đồng trong gần 03 năm thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025.

Phong trào “Cả nước chung sức xây dựng NTM” tiếp tục tạo được sự lan tỏa rộng rãi, đi vào chiều sâu, được cả hệ thống chính trị và mọi tầng lớp Nhân dân đồng tình, hưởng ứng và tích cực tham gia. Sau gần 3 năm triển khai, thực hiện, cả nước đã huy động được hơn 1,7 triệu tỷ đồng đầu tư thực hiện Chương trình. Trong đó, vốn ngân sách trung ương đóng vai trò “vốn mồi”, hỗ trực trực tiếp thực hiện Chương trình chỉ chiếm khoảng 1,2%; ngân sách địa phương các cấp khoảng 9,9%; vốn lồng ghép từ các chương trình MTQG, các chương trình, dự án khác thực hiện trên địa bàn nông thôn khoảng 8,1%; vốn tín dụng khoảng 74,1%; vốn doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức kinh tế khoảng 4,0%; người dân và cộng đồng đóng góp tự nguyện khoảng 2,8%.

Theo thống kê, đến nay cả nước có 6.022/8.177 xã (chiếm 73,65%) đạt chuẩn NTM, tăng 11,3% so với cuối năm 2020. Trong đó có 100 xã khu vực III vùng dân tộc thiểu số và miền núi, có 04 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo đạt chuẩn NTM, 1.331 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 176 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Bình quân cả nước đạt 16,9 tiêu chí/xã. Có 263 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM, tăng 90 đơn vị so cuối năm 2020 (chiếm khoảng 40,8% cả nước). 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 100% số xã đạt chuẩn NTM, tăng 07 địa phương so với cuối năm 2020; trong đó có 05 tỉnh (Nam Định, Đồng Nai, Hà Nam, Hưng Yên và Hải Dương) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Một số kết quả đạt được sau gần 03 năm thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025.

Mặc dù trong 02 năm đầu (2021 và 2022) triển khai thưc hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025, cả nước vừa phải “gồng mình” phòng chống dịch COVID-19, vừa phải tập trung thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế nhưng Chương trình vẫn hoàn thành mục tiêu được Chính phủ giao; góp phần cải thiện diện mạo nông thôn, thực hiện hiệu quả cơ cấu lại nông nghiệp, từng bước nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Thu nhập bình quân đầu người năm 2022 khoảng 46,3 triệu đồng/người/năm, tăng 4,6 triệu đồng so với năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn năm 2022 còn khoảng 5,4%, giảm 1,7% so với năm 2020; giá trị gia tăng toàn ngành nông nghiệp tăng 3,36% - cao nhất trong những năm gần đây...

Báo cáo tại Hội nghị, đồng chí Chánh Văn phòng Điều phối NTM Trung ương cũng đề cập một số khó khăn, hạn chế cần khắc phục, giải quyết sau 3 năm triển khai thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 như: Hệ thống văn bản pháp lý, văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình ở cấp trung ương chậm ban hành. Một số địa phương còn lúng túng, chậm ban hành các văn bản cụ thể hóa Bộ tiêu chí quốc gia về NTM giai đoạn 2021 - 2025 theo phân cấp và triển khai các Chương trình chuyên đề. Tiến độ giải ngân kế hoạch vốn ngân sách trung ương năm 2022 và giai đoạn 2021 - 2025 còn chậm. Mô hình tổ chức và cơ chế làm việc của Văn phòng Điều phối NTM cấp tỉnh ở các địa phương có sự khác nhau, chưa có sự thống nhất. Cán bộ làm công tác xây dựng NT cấp xã chủ yếu là kiêm nhiệm và thường xuyên thay đổi nên ảnh hưởng đến việc tham mưu triển khai, theo dõi, tổng hợp thực hiện Chương trình ở cơ sở. Kết quả đạt chuẩn xã NTM của một số vùng vẫn còn khoảng cách chênh lệch lớn; đặc biệt đến nay còn 16 huyện nghèo thuộc 12 tỉnh còn “trắng xã NTM”; chưa có huyện thuộc danh sách các huyện nghèo được công nhận đạt chuẩn NTM. Công tác chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình sản xuất trong nông nghiệp còn chậm; việc xây dựng thương hiệu sản phẩm chưa được quan tâm đúng mức. Chất lượng đạt chuẩn và công tác duy trì bền vững kết quả của một số xã sau đạt chuẩn còn hạn chế…

Đại diện tỉnh Nghệ An tham gia ý kiến tại Hội nghị, trong đó tập trung vào việc triển khai thực hiện các sản phẩm OCOP.

Tham luận tại Hội Nghị, đại diện các tỉnh Lâm Đồng, Bắc Giang, Quảng Ninh, Nghệ An báo cáo tình hình triển khai, kết quả thực hiện Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới trên địa bàn trong 03 năm 2021 - 2023 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm triển khai thực hiện thời gian tới. Trong đó tập trung vào các nội dung liên quan đến công tác quản lý và bảo vệ môi trường nông thôn, nước sạch sinh hoạt, việc thu gom, xử lý rác thải; tiến độ và kết quả đạt chuẩn nông thôn mới giữa huyện miền núi và đồng bằng chênh lệch khá lớn; triển khai thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP); Chính phủ đã ban hành Nghị đinh số 38/2023/NĐ-CP ngày 24/6/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 27/2022/NĐ-CP ngày 19/4/2022 quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình MTQG tuy nhiên địa phương vẫn còn gặp khó trong việc triển khai một số nội dung… Đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có hướng dẫn chung về mô hình Văn phòng Điều phối NTM đảm bảo thống nhất ở các địa phương; Trung ương tiếp tục hỗ trợ nguồn lực cho địa phương để hoàn thành xây dựng NTM…

Đại diện lãnh đạo một số thành viên Tổ công tác Chương trình MTQG xây dựng NTM cũng trao đổi về sự tham gia của phụ nữ trong phát triển sản xuất, thực hiện các tiêu chí NTM mới tại các tỉnh, thành phố; việc tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM các cấp; hỗ trợ, liên kết sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, xây dựng các sản phẩm OCOP của địa phương…

Đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu tỉnh Lào Cai.

Tại Lào Cai, Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 được quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện. Đến nay toàn tỉnh có 02/09 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn NTM/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM (thành phố Lào Cai hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2019; huyện Bảo Thắng đạt chuẩn NTM năm 2020). Toàn tỉnh có 62/127 xã được công nhận “Xã đạt chuẩn NTM”, trong đó 04 xã được công nhận “Xã đạt chuẩn NTM nâng cao”. 20/111 thôn, bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi được công nhận “Thôn đạt chuẩn NTM”. Bình quân mỗi xã đạt 10,61 tiêu chí theo Bộ tiêu chí xã NTM tỉnh Lào Cai giai đoạn 2022 - 2025.

Để đạt mục tiêu Chương trình đến năm 2025 cả nước có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn NTM; ít nhất 50% huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh đạt chuẩn NTM, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; có khoảng từ 17 - 19 tỉnh, thành phố được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM và 60% số thôn thuộc các xã đặc biệt khó khăn được công nhận đạt chuẩn NTM; giai đoạn 2023 - 2025 sẽ tập trung thực hiện 07 giải pháp trọng tâm. Trong đó đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, thống nhất nhận thức, thay đổi tư duy cho cán bộ và người dân về thực hiện xây dựng NTM gắn với xây dựng “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”. Nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách hỗ trợ xây dựng NTM nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; sửa đổi, bổ sung Bộ tiêu chí NTM các cấp phù hợp hơn với tình hình thực tế tại địa phương và đặc thù vùng, miền. Tăng cường công tác đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM các cấp. Nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác phối hợp giữa các bộ, ngành trung ương và địa phương trong thực hiện Chương trình. Triển khai hiệu quả 11 nội dung của Chương trình; 06 chương trình chuyên đề trọng tâm. Huy động tối đa các nguồn lực thực hiện Chương trình và quản lý, sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước được giao đảm bảo hiệu quả, phù hợp với quy định. Quyết tâm giải ngân 100% vốn thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM theo Kế hoạch được giao của năm 2022 và 2023./.