Công tác xã hội được phát triển trên thế giới từ những năm cuối thế kỷ 19, đến nay đã trở thành ngành phổ biến ở nhiều nước, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của các quốc gia. Ở nước ta, để trợ giúp đối tượng yếu thế, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách từng bước ổn định và nâng cao đời sống cho đối tượng, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đặc biệt, ngày 25 tháng 3 năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển nghề công tác xã hội (CTXH) giai đoạn 2010-2020. Đây được coi là nền móng đưa CTXH trở thành một nghề chuyên nghiệp, không những được nhà nước công nhận về mặt pháp lý mà còn được xã hội thừa nhận; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, công bằng và tiến bộ xã hội, xây dựng và phát triển đất nước.
Nhằm tôn vinh giá trị cao quý, ý nghĩa nhân văn của nghề CTXH và phát huy truyền thống “lá lành đùm lá rách”, tinh thần thương yêu, tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau của người Việt Nam, ngày 15/9/2016, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày 25/3 hàng năm là “Ngày Công tác xã hội Việt Nam”.
Hiện nay, cả nước đã có hơn 500 cơ sở xã hội công lập và ngoài công lập, trong đó có hơn 40 trung tâm công tác xã hội chuyên sâu. Các tỉnh, thành phố đã hình thành, phát triển mạng lưới người làm CTXH ở các hội, đoàn thể các cấp và cộng tác viên, góp phần trợ giúp cho người nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn tiếp cận, thụ hưởng các chính sách phúc lợi xã hội, y tế, giáo dục, học nghề, tìm việc làm để ổn định cuộc sống. Lĩnh vực đào tạo nghề CTXH chuyên nghiệp cũng ngày càng được quan tâm, số lượng các cơ sở có đào tạo chuyên ngành công tác xã hội tăng nhanh.
Đồng chí Hoàng Giang – Phó Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai tặng quà cho trẻ em đang được nuôi dưỡng tại Trung tâm CTXH tỉnh nhân ngày Quốc tế thiếu nhi 1/6/2022.
Tại Lào Cai, nghề CTXH luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương. Phó giám đốc Sở Lao động – Thương binh & Xã hội tỉnh Đinh Văn Thơ cho biết: Phát triển nghề CTXH là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước; trong những năm qua, với sự chỉ đạo của UBND tỉnh Lào Cai, sự cố gắng phối hợp chặt chẽ của các sở, ban, ngành và địa phương, Đề án Phát triển nghề CTXH trên địa bàn tỉnh Lào Cai bước đầu đã đạt được một số kết quả tích cực.
Chị Trần Thị Hương Giang – Phó Giám đốc Trung tâm công tác xã hội tỉnh Lào Cai cho biết: Hiện nay Trung tâm đang nuôi dưỡng, chăm sóc trên 100 đối tượng bảo trợ xã hội (trẻ em mồ côi, người cao tuổi, người khuyết tật, người tâm thần). Thực hiện Quyết định 1791/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, hàng năm Trung tâm công tác xã hội tỉnh đều tổ chức lễ mít tinh kỷ niệm ngày "Công tác xã hội Việt Nam" cho toàn thể cán bộ, viên chức, người lao động và các đối tượng đang được chăm sóc nuôi dưỡng tại Trung tâm thông qua các hình thức: Tổ chức tọa đàm nói chuyện chuyên đề cho các cụ người cao tuổi và các cháu đang được nuôi dưỡng chăm sóc tại Trung tâm; tổ chức thi và trao giải thưởng vẽ tranh cho các cháu với chủ đề: "Lá lành đùm lá rách"; tổ chức các hoạt động biểu diễn văn nghệ, thể thao… Hỗ trợ tư vấn giải quyết các vấn đề CTXH cho người dân. Đồng thời đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền giới thiệu các hoạt động trọng tâm trong lĩnh vực CTXH để các tổ chức, cá nhân biết về chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm công tác xã hội tỉnh; nhất là trong việc hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề về công tác xã hội cho các đối tượng cần được bảo vệ khẩn cấp.
Theo thống kê sơ bộ, hiện nay, Lào Cai có trên 200 nghìn đối tượng cần trợ giúp các dịch vụ xã hội (chiếm khoảng 25% dân số). Trong đó, có trên 14 nghìn người đang hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội thường xuyên, bao gồm: trẻ mồ côi, bị bỏ rơi, người cao tuổi, người khuyết tật nặng, người khuyết tật đặc biệt nặng, người bị nhiễm HIV thuộc hộ nghèo...
Bên cạnh đó, còn hàng nghìn cá nhân, gia đình, nhóm xã hội nảy sinh các vấn đề xã hội như: Có bạo hành, bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em ở các mức độ khác nhau và nhiều các vấn đề xã hội khác như ly hôn, bỏ nhà đi lang thang, người tàn tật, người già và trẻ em bị bỏ rơi… Sự biến động số lượng ở mỗi nhóm đối tượng này rất khác nhau; hơn nữa nền kinh tế phát triển nhanh, nhiều vấn nạn xã hội nảy sinh và cần có những nhà hoạt động xã hội chuyên nghiệp giải quyết.
Với mạng lưới nhân viên làm công tác xã hội của tỉnh hiện nay có trên 5.000 người ở các đơn vị từ tỉnh đến cơ sở thuộc ngành Lao động –TBXH, Y tế, Giáo dục và Đào tạo, Tư pháp, các các Hội, đoàn thể Nông dân, Đoàn thanh niên, Phụ nữ. Mặc dù, chưa được công nhận là một nghề chuyên nghiệp, nhưng đội ngũ cán bộ nhân viên công tác xã hội đã hình thành từ lâu, từ nhiều nguồn khác nhau để đảm bảo nhu cầu thực tiễn về công tác xã hội ở cơ sở; đặc biệt là trong giai đoạn 2020-2022 đã sát cánh cùng đội ngũ y bác sỹ, nhân viên y tế hỗ trợ có hiệu quả các cá nhân và gia đình vượt qua đại dịch Covid-19.
Thời gian qua, để góp phần nâng cao chất lượng và phát triển đội ngũ cán bộ, cộng tác viên công tác xã hội trong tỉnh; Sở Lao động – TBXH tỉnh đã phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn, bồi dưỡng để bổ sung thêm chức năng, nhiệm vụ của nghề công tác xã hội cho hàng nghìn cộng tác viên làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em toàn tỉnh; thực hiện dịch vụ chi trả trợ cấp xã hội cho các đối tượng qua đơn vị cung cấp dịch vụ của Bưu điện tỉnh; thực hiện các hoạt động cứu trợ đột xuất cho nhiều đối tượng gặp khó khăn… nhằm giúp các đối tượng thụ hưởng tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, dạy nghề, việc làm để bản thân đối tượng, gia đình, nhóm cộng đồng tự vươn lên.
Bên cạnh đó, những đơn vị làm nhiệm vụ nghề công tác xã hội tại các bệnh viện từ tuyến tỉnh đến cơ sở cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động công tác xã hội tại bệnh viện đồng thời thiết lập kênh công tác xã hội trong tỉnh, tạo điều kiện cho các kết nối phát triển tiếp theo của công tác xã hội bệnh viện; tổ chức chuỗi hoạt động thiện nguyện nhằm thu hút sự quan tâm của các tầng lớp nhân dân tham gia trợ giúp các bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn với các Chương trình: “Blouse trắng – Âm nhạc kết nối những yêu thương’; “ấm áp nụ cười vùng cao”; “Nồi cháo tình thương”; “Bánh mỳ yêu thương”... Tổ chức chụp ảnh, cắt tóc miễn phí, trao quà cho bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn, bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo; chương trình tặng quà tại buồng bệnh.
Bên cạnh những kết quả đạt được, nghề công tác xã hội vẫn còn gặp nhiều khó khăn như nguồn lực cho công tác trợ giúp xã hội chưa đáp ứng nhu cầu thực tế tại địa phương; trong tỉnh vẫn chưa hình thành mạng lưới mang tính kết nối, thực hiện các dịch vụ liên hoàn, đầy đủ theo nhu cầu xã hội cho các đối tượng khác nhau; thiếu nhiều các dịch vụ mang tính chuyên nghiệp như: Cung cấp thông tin; tham vấn giải quyết các mối quan hệ trong gia đình; tham vấn trong trường học, trong cộng đồng; đặc biệt tham vấn những vẫn đề liên quan đến hành vi và nhận thức.
Thăm khám sức khỏe cho đối tượng nuôi dưỡng tại Trung tâm CTXH tỉnh
Bước sang năm 2023 và những năm tiếp theo, tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu tiếp tục đẩy mạnh phát triển công tác xã hội tại các ngành, các cấp, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh theo từng giai đoạn; đảm bảo nâng cao nhận thức của toàn xã hội về công tác xã hội; đẩy mạnh xã hội hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ công tác xã hội trên các lĩnh vực, đáp ứng nhu cầu cung cấp dịch vụ công tác xã hội của người dân, hướng tới mục tiêu phát triển xã hội công bằng và hiệu quả.
Để đạt được mục tiêu trên, các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và cộng đồng xã hội về vai trò, vị trí của công tác xã hội, đặc biệt là các ngành có liên quan trực tiếp đến việc phát triển công tác xã hội. Thiết lập các kênh thông tin đa chiều để chia sẻ thông tin và kinh nghiệm về các vấn đề có liên quan công tác xã hội.
Cùng với đó, tích cực phát triển mạng lưới các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội; hỗ trợ triển khai nhân rộng các mô hình cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở cai nghiện ma túy, trại giam, trường giáo dưỡng, hệ thống tư pháp, cơ sở giáo dục, cơ sở y tế, ngôi nhà tạm lánh, mô hình nuôi con nuôi, mô hình gia đình, cá nhân nhận nuôi có thời hạn và mô hình cung cấp dịch vụ công tác xã hội tại cộng đồng ở các huyện, thị xã, thành phố.
Tiếp tục rà soát, sắp xếp phân công cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên, cộng tác viên làm công tác xã hội tại các trại giam, trường giáo dưỡng, hệ thống tư pháp, các cơ sở giáo dục, bệnh viện và các cơ sở của ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, trong đó ưu tiên các lĩnh vực trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội, cai nghiện ma túy, hỗ trợ phạm nhân hoàn lương và giải quyết những vấn đề xã hội bức xúc khác. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và tập huấn kỹ năng cho cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên và cộng tác viên công tác xã hội…
Công tác xã hội là hoạt động mang tính chuyên nghiệp nhằm huy động mọi nguồn lực của cả cộng đồng để giải quyết các vấn đề phát sinh, bất bình đẳng; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi và hạnh phúc của con người, vì tiến bộ, công bằng, phồn vinh của xã hội. Bởi vậy, rất cần sự chung tay của các cấp, các ngành và của cộng đồng để nghề công tác xã hội ngày càng có ý nghĩa thiết thực, là một trong những nhân tố đóng góp an sinh xã hội, thúc đẩy sự phát triển ổn định, bền vững./.